Duyguları kültürden ve dilden bağımsız olarak algılıyoruz.

Darwin’den bu yana duygu ifadelerinin evrensel olup olmadığı tartışılan bir konudur. Bazı kuramcılar temel duyguların sözel olmayan ifadelerinin kültürden bağımsız olduğunu söylerken, bazıları da bu ifadelerin kültür ve dil bağlamında öğrenilmiş olduğunu savunmaktadır. Duygu ifadelerinin evrensel olup olmadığının anlaşılmasında, yüz ifadelerini algılama mekanizmasının incelenmesinin faydalı olduğunu düşünen araştırmacılar, kültür ve dilin duygu ifadelerini algılamadaki rolünü incelemeye başlamışlardır.

Bu bağlamda Sauter, LeGuen ve Haun sözcüksel kategorilerin duygusal yüz ifadelerini ayırt etmede gerekli olup olmadığını inceleyen kültürler arası bir çalışma yürütmüştür. Temel duygu ifadelerini algılamanın dilden bağımsız olduğu tezinden yola çıkan araştırmacılar, öfke, iğrenme ve üzüntü ile ilgili yüz ifadelerini algılamada, dillerinde iğrenme (disgust) kelimesi olmayan Yucatec Maya dilini konuşanlar ile Almanca konuşanların farklılık gösterip göstermeyeceğine bakmışlardır.

Bunun için, öncelikle bu üç temel duyguyu gösteren yüz ifadelerinin yer aldığı çeşitli fotoğraflar gösterilerek katılımcılardan bu ifadeleri isimlendirmeleri istenmiştir. Almanca konuşanlar öfke ve iğrenme gösteren yüz ifadeleri için ayrı sözcükler kullanırken, Mayaca konuşanlar her iki ifade için de aynı kelimeleri kullanmışlardır. Araştırmanın ikinci aşamasında katılımcılara bilgisayar ekranı karşısında iğrenme- üzüntü, üzüntü-öfke, öfke-iğrenme düzlemlerindeki resimler gösterilerek sözcüksel ifadeler kullanmadan resimleri ayırt etmeleri beklenmiştir. 1,000 ms’lik zaman dilimlerinde gösterilen her bir resmin hemen ardından, biri önceki gösterilen resim olmak üzere iki resim sunulmuş ve katılımcılardan bir önceki resmin aynısı olanı seçmeleri istenmiştir.

Çıkan sonuçlar göstermiştir ki her iki grup da duygusal yüz ifadelerini sözcüksel kategorilere bağlı olmadan ayırt edebilmektedir. Araştırmacılar, duygusal işaretlerin dilden ve kültürden bağımsız olarak algılanabilmesinin, duyguların temelinde evrimsel olarak gelişmiş bir biyolojik mekanizmanın bulunduğunun göstergesi olarak kabul etmektedir.

Sauter, D. A., LeGuen, O. & Haun, D. B. M. (2011). Categorical Perception of Emotional Facial Expressions Does Not Require Lexical Categories. Emotion, 11 (6), 1479–1483.